10 Φεβρουαρίου 2019

Απειλούμενο είδος: Λύγκας

Ο Ευρασιατικός ή Κοινός Λύγκας (Lynx Lynx), ανήκει στην οικογένεια των αιλουροειδών και είναι το μεγαλύτερο από τα 4 είδη λύγκα που υπάρχουν.

Τρέφεται κυρίως με άγρια οπληφόρα ζώα, κυρίως ζαρκάδια και αγριόγιδα. Κάποιες φορές προτιμά και μεγαλύτερα θηράματα όπως ελάφια, άλκες και αγριογούρουνα. Όταν δεν υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα σε θηράματα καταφεύγει σε πουλιά, λαγούς και τρωκτικά.

Η γεωγραφική του κατανομή κάποτε ήταν ευρύτατη. Τον συναντούσαμε στη Ρωσία, στην κεντρική Ασία και σε όλη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 έγινε συστηματική προσπάθεια για το αφανισμό του, με αποτέλεσμα την οριστική του εξαφάνισή από όλη τη δυτική Ευρώπη. Σήμερα, ελάχιστα ίχνη λύγκα εντοπίζονται στα Καρπάθια και στην ορεινή διασυνοριακή περιοχή μεταξύ Ελλάδας, ΠΓΔΜ, Αλβανίας και Βουλγαρίας. Συμπαγείς πληθυσμοί λύγκα υπάρχουν μόνο στις Σκανδιναβικές χώρες ενώ καταγράφηκαν και ορισμένοι απομονωμένοι πληθυσμοί στα Πυρηναία. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σήμερα στα 7.000 άτομα. Τα τελευταία χρόνια έγιναν απόπειρες επανεισαγωγής του είδους σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης. Η επιτυχέστερη ήταν αυτή πουν πραγματοποιήθηκε στη περιοχή Βοσνίας Ερζεγοβίνης, Κροατίας και Σλοβενίας, όπου επανεντάχθηκαν στο φυσικό περιβάλλον 200 λύγκες.

Ο λύγκας ήταν ήδη αρκετά σπάνιος στην Ελλάδα του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Η εξάπλωσή του τότε έφτανε από τον Όλυμπο έως τη νότια Πελοπόννησο. Ζούσαν στα βουνά της Πίνδου και στα όρη της Μακεδονίας και Θράκης: Βίτσι, Βαρνούντας, Βόρας και Ροδόπη. Όμως δεν έχουν περάσει περισσότερα από 45-50 χρόνια από τότε που οι χωρικοί συναντούσαν λύγκες στα υδροχαρή δάση γύρω από την Λ. Βιστονίδα και στο Δέλτα του Νέστου, στο Δάσος Κοτζά Ορμάν, πριν γίνει η ολοκληρωτική εκχέρσωση των δασών αυτών κατά την δεκαετία του 1950.

Τα τελευταία 40 χρόνια η εξάπλωση του λύγκα στην Ελλάδα έχει υποστεί μία συντριπτική συρρίκνωση. Στην Βόρεια Πίνδο μόνο οι γεροντότεροι θυμούνται αμυδρά τον «ρήσιο», ενώ οι τελευταίες επιβεβαιωμένες μαρτυρίες για παρουσία του λύγκα ή «σαρί γκουτζούκ», όπως τον ονόμαζαν εκεί είναι από τα βουνά του Έβρου, πριν από 35 περίπου χρόνια. Τότε σταματούν και οι αναφορές για λύγκες στα βουνά της Ροδόπης, καθώς οι νομάδες κτηνοτρόφοι εγκατέλειψαν την ορεινή περιοχή κι εγκαταστάθηκαν στα πεδινά.

Σήμερα υπάρχουν σποραδικές αξιόπιστες αναφορές για παρουσία λύγκα σε περιοχές της Βόρειας Πίνδου και του Βόρα (Καϊμακτσαλάν), ωστόσο η μόνιμη παρουσία του πανέμορφου αυτού ζώου στην χώρα μας είναι αβέβαιη.

Οι απειλές

• Τα πυκνά δάση, κυρίως όπως αυτά της Ροδόπης και της Β. Πίνδου, σήμερα καλύπτουν περιοχές, οι οποίες προηγουμένως ήταν, κατά κύριο λόγο βοσκοτόπια. Αν και η δασική κάλυψη αυξάνεται, η διαθεσιμότητα φυσικής λείας παραμένει φτωχή στις περιοχές εκείνες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν βιότοπο του λύγκα. Όσον αφορά στα άγρια θηράματα: Το κόκκινο ελάφι έχει σχεδόν εξαφανισθεί, έχοντας μόνο λίγα άτομα ακόμη στην οροσειρά της Ροδόπης. Η κατανομή του ζαρκαδιού είναι ευρεία, αλλά οι πληθυσμοί του έχουν μειωθεί σημαντικά εξαιτίας της λαθροθηρίας. Το αγριόγιδο υπάρχει ακόμη, αλλά μόνο σε μικρούς απομονωμένους πληθυσμούς. Άλλα είδη θηραμάτων (λαγός, αγριόγαλος, πέρδικα) μπορεί μεν να έχουν ευρεία κατανομή, ωστόσο η πυκνότητα του πληθυσμού τους είναι είτε χαμηλή είτε άγνωστη.

• Μια από τις σημαντικότερες απειλές για την επιβίωση του λύγκα αποτελούν το πυκνό δασικό οδικό δίκτυο που υπάρχει (κατάτμηση βιοτόπου), αλλά επίσης και οι μεγάλες υπερβάσεις που γίνονται στις υλοτομίες στα καλύτερα σημεία του δάσους και τέλος η όχληση που προκύπτει από το κυνήγι και τη λαθροθηρία.

Ήξερες ότι…

• Έχουν εξαιρετική όραση και φημίζεται όταν πήραν το όνομά τους από τον μυθικό αργοναύτη Λυγκέα. Ο Λυγκέας φημιζόταν για τη μεγάλη του οξυδέρκεια, έλεγαν μάλιστα ότι μπορούσε να βλέπει ακόμα και αυτά που γίνονταν κάτω από τη γη, ή ανάμεσα από τις πέτρες και τα δέντρα.

• Οι τρίχες στις άκρες των μυτερών τριγωνικών αυτιών του είναι μέχρι πέντε εκατοστά σε μήκος για να ενισχυθεί η δυνατότητα εντοπισμού ηχητικών πηγών. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι λύγκες αντιλαμβάνονται το θρόισμα ενός ποντικιού από απόσταση 50 μέτρων και μπορεί να ακούσει το πέρασμα ενός ζαρκαδιού 500 μέτρα μακριά.

• Το θηλυκό γεννά 2-3 μικρά, μετά από κυοφορία 8 μηνών. Για τις πρώτες 16 ημέρες, τα μικρά είναι τυφλά, και η μητέρα τους δεν απομακρύνεται από αυτά. Θηλάζουν για δύο μήνες

• Σήμερα, το κυνήγι του λύγκα απαγορεύεται από κυνηγετικό νόμο ( s . 258, παρ. 2Ζ του LD 86/96, όπως τροποποιήθηκε με το s .7 της Πράξης 1975/75). Ο λύγκας στην Ελλάδα επίσης προστατεύεται από της Συμβάσεις της Βέρνης και CITES

• Η κατηγορία κινδύνου του στην Ελλάδα είναι Κρισίμως Κινδυνεύον (CR) και υπάρχουν αμφιβολίες για το αν διατηρείται αναπαραγωγικός πληθυσμός στην χώρα μας.